Bağırsak duvarındaki sıkı bağların arasında yer alan küçük açıklıklar, su ve besinlerin geçişini sağlarken zararlı maddeleri de bloke ediyor. Bu sıkı bağlar gevşediğinde doku geçirgenliği artıyor ve böylece toksinler ve mikroorganizmalar kana karışıyor. Bu durum, sızdıran / geçirgen bağırsak olarak adlandırılıyor.

Kana karışan yabancı maddeler vücutta; alerji, migren, fibromiyalji, huzursuz bağırsak sendromu, egzema, kronik yorgunluk, depresyon, besin alerjisi, romatizmal hastalıklar ve hashimoto gibi otoimmün rahatsızlıklara sebep oluyor.

Bağırsaktaki hasar alan hücreler, düzgün bir sindirim için gerekli olan enzimleri üretemiyor, vücut da gereken besinleri alamadığı için hormon dengesi bozuluyor ve bağışıklık sistemi zayıflıyor.

Geçirgen bağırsağın sebepleri neler?

Zonulin adlı bir protein1,2 bağırsak geçirgenliğindeki tek regülatör olarak biliniyor. Harekete geçtiğinde genetik anlamda duyarlı insanlarda sızdıran bağırsağa sebep olabiliyor. Zonulin salınımını tetikleyen faktörler ise çoğunlukla bağırsak sistemindeki bakteriler ile buğday ve diğer tahıllarda bulunan gluten.1,2,3 Süt ve süt ürünlerinde bulunan kazein adlı protein de sebepler arasında.

Geçirgen bağırsak sendromuna eşlik eden başka faktörler de şunlar:

• Aşırı şeker alımı: Özellikle fruktoz gibi sağlıksız yüksek şeker tüketimi, bağırsak duvarının bariyer fonksiyonunu zedeliyor.4,5
• Steroid olmayan anti-enflamatuar ilaçlar: İbuprofen gibi örneklerinin uzun süreli kullanımı bağırsak geçirgenliğini artırabiliyor.6,7,8
• Aşırı alkol kullanımı: Aşırı alkol bağırsak geçirgenliğini artırabiliyor.6,9
• Beslenme elementi eksikliği: A ve D vitamini ile çinko eksikliği bağırsak geçirgenliğini artırabiliyor.4,10,11
• Alevlenme: Vücuttaki kronik alevlenme bağırsak geçirgenliği ile ilişkilendirilebiliyor.12
• Stres: Kronik stres, bağırsak geçirgenliğinin de dahil olduğu bazı gastrointestinal bozukluklara sebep olabiliyor.13
• Sağlıksız bağırsak: Bağırsakta yararlı ve zararlı milyonlarca bakteri yaşıyor. Bu denge bozulduğunda bağırsak duvarındaki bariyer etkilenebiliyor..4,14
• Maya artışı: Maya bağırsakta doğal olarak bulunuyor, fakat miktarındaki artış bağırsak geçirgenliği ile ilişkilendirilebiliyor.15
• Antibiyotik kullanımı: Maalesef, çocukluğumuzdan bu yana kullandığımız her antibiyotik mikrobiyotamıza kalıcı olarak zarar veriyor. 

Geçirgen bağırsakla ilişkili kronik hastalıklar hangileri?

Çölyak

Çölyak, ince bağırsağın gluten adlı proteine karşı kronikleşen hassasiyetidir. Bazı çalışmalar bağırsak geçirgenliğinin çölyak hastalarında daha yüksek olduğunu gösteriyor.14,16,17

Diyabet

Tip 1 diyabet, pankreastaki insülin üreten beta hücrelerinin otoimmün yıkımıyla ortaya çıkıyor.18 Beta hücrelerinin yıkımından sorumlu otoimmün tepkinin, bağırsaktan sızan yabancı bir maddeyle tetiklendiği tahmin ediliyor.19,20

Crohn

Artan bağırsak geçirgenliği, Crohn hastalığında önemli bir rol oynuyor. Crohn hastalığı, bağırsak yolunda kalıcı bir alevlenme ile kendini belli eden kronik sindirim problemidir.14,21,22  Bazı çalışmalar bağırsak geçirgenliğinin Crohn hastalarında arttığını gösteriyor.23,24

Huzursuz bağırsak sendromu

Araştırmalar, huzursuz bağırsak sendromu olanlarda bağırsak geçirgenliğinin artmaya eğilimli olduğu gösteriyor.25,26 Huzursuz bağırsak sendromu, hem diyare (ishal) hem de kabızlık ile kendini gösteren bir sindirim sorunu. Diyare ağırlıklı seyreden huzursuz bağırsak sendromu olan hastalarda artan bağırsak geçirgenliği gözlemlenmiş.27

Besin alerjileri

Geçirgen bağırsak, immün bir tepkiyi harekete geçirerek proteinlerin bağırsak bariyerinden geçmesine izin vermeyebilir. Besin alerjisi, antijen olarak bilinen besin kaynaklı proteine karşı olan immün tepkidir.6

Sağlıklı bağırsaklar için ne yapmalı?

Yukarıdaki hastalıklar veya belirtilerin bir ya da birkaçı sizde varsa lütfen doktor kontrolünde ilerleyin. Geçirgen bağırsak için henüz tavsiye edilen bir tedavi bulunmuyor. Ancak bağırsak sağlığını geliştirmenin adımları var. Bu adımları sizin için adapte ettim ve 4T adını koydum.

• Temizle: Gluten, süt ürünleri, mısır, soya vb gibi tüm inflamatuar gıdaları beslenmeden çıkarın, eliminasyon yapın. Zararlı bakteriler şekerle gelişir, fazla şeker alımı bağırsak duvarı fonksiyonunu zedeleyebilir. Candida’nın adı “candy”den geliyor. Disbiyoz veya Sibo gibi istemediğimiz mikroorganizmaların artmasıyla karakterize durumlar için de özel ajanlarla temizlik gerekir.4,5,28
• Takviye et: Çıkardığınız besinleri “temiz”leri ile takviye edin. Meyve, sebze ve filizlenmiş kuru baklagiller bağırsak florasındaki yararlı bakterileri besler. Mineraller, enzimler ve mide asidini de yerine koymanız gerekiyor.29,30,31,32,33
• Tamir et: Eksik olan vitaminler, aminoasitler, omega yağları yerine koyarak bağırsak astarını tamir edin. Vitaminleri eliminasyondan önce yerine koymanız zararlı mikroorganizmaların artmasına sebep olabilir. Özellikle B12 vitamini ve demir takviyelerini florayı düzelttikten sonra yerine koymak önemlidir. Kemik iliği suyu yüksek L-glutamin içeriği ile bağırsak mukozasını destekler. 31,34,35
• Tekrar dengele: Bu aşamada yeterli miktarda probiyotik ve prebiyotikleri (takviye olarak veya ev yapımı fermente gıdalar) beslenmeye dahil etmek ve vagus tonunu dengeleyecek stres yönetimi en önemli konular.4,36,37

4T’nin yanında mikro sistemlerin de gözden geçirilmesi önemli. Enflamasyon kaynağı iyi tespit edilmeli ve ortadan kaldırılmalı. Fiziksel ve zihinsel blokajların kaldırılması, bağ dokusunun desteklenmesi ve fasyanın düzeltilmesi de yukarıdakiler kadar önemli. Bağırsak sağlığı bozulduktan sonra tekrar sağlığına kavuşması zaman alıyor. İyileşmeye başlama en erken 3 aydan başlıyor ve 2 yıla kadar süreç devam edebiliyor. Bu konuda sabırlı ve umutlu olmak tedavinin önemli bir parçası.